توسعه مدل بهسازی شبکه های آبیاری با رویکرد دینامیک سیستم ها

قدمت اغلب شبکه های آبیاری دنیا ضرورت توجه به بهسازی آنها را ایجاب می کند.  ارزیابی سیستم های متداول آبیاری نشان می­­دهد که مطلوبیت اغلب آنها به علت نقص در طراحی و اجرا، نگهداری نشدن، تعمیرات نامناسب، و فقدان مدیریت شایسته پایین تر از حد انتظار است.  پیچیدگی مسئله بهسازی شبکه های آبیاری نیازمند تصمیم گیری­های همه جانبه و آینده نگر است.  یکی از ابزارهای مدیریتی برای این منظور علم دینامیک سیستم­ها(system dynamics) است.  به کمک این علم پیامدهای تصمیم گیری ها آشکار و یادگیری رفتار سیستم ها در شرایط فعلی و آینده تسریع و تسهیل می شود.  هدف از این پژوهش، ارائه روشی نو و مؤثر با توسعه مدلی برای بهسازی شبکه های آبیاری با رویکرد دینامیک سیستم­هاست.  شناخت بهتر شبکه های آبیاری و آزمایش سیاست های بهره برداری مورد نظر تحت سناریوهای متفاوت و تعیین سیاست مناسب در تأمین نیازهای اساسی شبکه ها از مهمترین اهداف ساخت مدل است.  در این مدل، شرایط مختلف برای بهسازی شبکه ها با افزایش کفایت، راندمان، عدالت و پایداری، که می تواند منجر به افزایش تأمین آب و سطح زیرکشت شود مورد آزمون قرار می گیرد.  با استفاده از رویکرد سیستمی در بهسازی شبکه ها می توان با توجه به تأثیرات دراز مدت آنها در آینده سیاست­های مناسب را اتخاذ کرد.  برای نشان دادن کارایی مدل تهیه شده، شبکه آبیاری قزوین به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد و با استفاده از رویکرد دینامیک سیستم­ها تأثیر بهبود راندمان شبکه در اثر بهسازی در سه گزینه مختلف شامل ثابت نگه داشتن سطح زیرکشت، کاهش برداشت از آب زیرزمینی، و سرمایه گذاری در جهت اجرای طرح های بهسازی بر مطلوبیت سیستم مورد بررسی قرار گرفت.  نتایج به دست آمده نشان می­دهد که هر سه گزینه موجب بهبود مطلوبیت سیستم می­شوند اما این بهبود در گزینه ثابت نگه داشتن سطح زیر کشت از همه بیشتر است.